Η ανυπακοή των λευκών κολάρων

ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΑΣΣΕΤΑΙ ΑΝΟΙΧΤΑ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ

Με τον ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ*

Ο οποιοσδήποτε ηλίθιος μπορεί να φτιάξει νόμους και ο οπωσδήποτε ηλίθιος φροντίζει να τους τηρεί
ΧΕΝΡΙ ΝΤΕΪΒΙΝΤ ΘΟΡΟ Αμερικανός φιλόσοφος και συγγραφέας (1817-1862)

Η είσοδος και των ριζοσπαστών οικονομολόγων και κοινωνιολόγων στο πεδίο της αμφισβήτησης συνθέτει ένα νέο πεδίο αγώνων

Υπάρχει κάτι νέο στα οδοφράγματα των κοινωνικών κινημάτων και των λαϊκών κινητοποιήσεων ενάντια στη νεοφιλελεύθερη πολιτική και τα μέτρα λιτότητας: η εκπροσώπηση των κύκλων της διανόησης και της επιστήμης. Τα «λευκά κολάρα» ενός μέρους της εργατικής διαστρωμάτωσης, που ώς τώρα ήταν ουσιαστικά αποκομμένα από τη λογική της άμεσης δράσης και της δυναμικής αντιπαράθεσης, δείχνουν επιτέλους να διεκδικούν το ρόλο τους στους κοινωνικούς αγώνες, ριζοσπαστικοποιώντας τους στο πεδίο των οικονομικών και πολιτικών πρακτικών.

«Εφ' όσον η οικονομική κρίση βαραίνει την Ευρώπη με καταστροφικές συνέπειες, γιατί δεν εμφανίζουν την κριτική τους οι κύκλοι των οικονομολόγων και των κοινωνιολόγων;», απορούσε σε κείμενό της η γαλλική Ενωση των Σοκαρισμένων Οικονομολόγων (Economistes Atterres, http://www. atterres.org/page/association), που αυτοσυστήνεται ως ομάδα ακαδημαϊκών και οικονομολόγων που θέλουν να πυροδοτήσουν μια συλλογική αντίσταση στην αποτυχημένη οικονομική θεωρία, αντιπροτείνοντας νέες, ριζοσπαστικές οικονομικές πολιτικές.

Αφύπνιση

Την ίδια ώρα, στο Τορίνο, στο τοπικό ιστορικό πανεπιστήμιο, οικονομολόγοι απ' όλο τον κόσμο συναντήθηκαν σε μια τετραήμερη σύνοδο, για να καταθέσουν μια κριτική της κρίσης και προτάσεις για βαθιές τομές στις αντιλήψεις που διαπερνούν τις παραδοσιακές δομές της κοινωνιολογίας. «Το να κάνεις τον κόσμο ασφαλέστερο, αλλά μόνο για τις τράπεζες, είναι η μία πλευρά του νομίσματος. Ομως η παρούσα κρίση είναι πολύπλευρη και δεν είναι μόνο κρίση χρέους, αλλά και πολιτική και κοινωνική κρίση», αποφαίνονται -έστω και με καθυστέρηση- οι ριζοσπάστες κοινωνιολόγοι που ξαναθυμούνται το κλασικό έργο του Νόαμ Τσόμσκι «Κατασκευάζοντας Συναίνεση», όπου αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο οι κυρίαρχες ελίτ υπονομεύουν κάθε προσπάθεια για αφύπνιση των συνειδήσεων και ριζοσπαστικοποίηση των κοινωνιών.

Με δεδομένο ήδη το κίνημα των φοιτητικών κύκλων των οικονομικών πανεπιστημίων (με αιχμή του δόρατος το κίνημα των Meme Wars), όπου ξεμπροστιάζεται η αναξιοπιστία των Οικονομικών ως επιστήμης και σαρκάζονται οι καθηγητές-απολογητές της, η είσοδος και των ριζοσπαστών οικονομολόγων και κοινωνιολόγων στο πεδίο της αμφισβήτησης συνθέτει ένα νέο πεδίο αγώνων.

Στη Γαλλία, οι Σοκαρισμένοι Οικονομολόγοι έχουν πιάσει δουλειά με εντυπωσιακά αποτελέσματα: Εκθέτουν στην κοινή γνώμη της χώρας τους την άσχημη ακαδημαϊκή πραγματικότητα που βρίσκεται πίσω από μια εξωραϊσμένη εικόνα, όπου από τους 120 καθηγητές Οικονομικών που εργάζονται στα γαλλικά πανεπιστήμια, από το 2005 έως σήμερα, μόνο έξι διακρίνονται για την «αιρετική» τους αντίληψη, που σημαίνει ότι πάνω από το 95% του συνόλου των καθηγητών Οικονομικών είναι απολογητές και προπαγανδιστές της νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Εμβαθύνοντας περισσότερο, διαπιστώνουν ότι το 84% των μαθημάτων αφιερώνεται στην κυρίαρχη οικονομική σκέψη, με τη «μαρξιστική, την αυστριακή και κάθε άλλη ετερόδοξη σχολή σκέψης, που κάθε άλλο παρά περιθωριακές είναι, είτε να αγνοούνται εντελώς είτε να προβάλλονται ελάχιστα στα πανεπιστήμια».

Ωρα για δράση

Αντίστοιχη κριτική διατυπώνουν και οι σύνεδροι στο Τορίνο, επισημαίνοντας ότι πίσω από την κρίση βρίσκονται σε εξέλιξη δύο διαδικασίες: «Η πρώτη είναι μια συστημική αλλαγή που μεταθέτει την εξουσία από το δημόσιο πεδίο στο ιδιωτικό, προσαρμόζοντας τις κρατικές δομές στην κεφαλαιαγορά, και η δεύτερη είναι μια αναμόρφωση της σχέσης ανάμεσα στην κρίση και την κριτική της, με νέες μορφές κριτικής και δράσης, όπως απέδειξαν τα κινήματα ανυπακοής παντού στον κόσμο».

Μπροστά σ' αυτή την πραγματικότητα, οι «αιρετικοί» κοινωνιολόγοι αντιπροτείνουν ανάληψη δράσης, με σκοπό «πρώτα να επαναπροσδιορίσουν το υποκείμενο της επιστήμης τους, που δεν είναι τεχνικό ζήτημα, αλλά κοινωνική οντότητα με ιστορία και γεωγραφικό προσδιορισμό και κατόπιν να ξεκινήσουν μια διευρυμένη συζήτηση στις εννοιολογικές και εμπειρικές ερωτήσεις που προκύπτουν από τον παραπάνω επαναπροσδιορισμό». Τα λόγια αυτά μπορεί να μην δείχνουν σαν τις μολότοφ των άγριων νεολαίων, αλλά δεν υπολείπονται καθόλου στην εκρηκτικότητα της σύνθεσής τους...

***

Οι πλούσιοι πλουσιότεροι

Μια αναπάντεχη (;) διαπίστωση κάνει έκθεση της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse, που μπαίνει και σε γαργαλιστικές λεπτομέρειες: φέτος, οι εκατομμυριούχοι στη Γαλλία αυξήθηκαν κατά 287.000, στη Γερμανία κατά 221.000, στην Ιταλία κατά 127.000 και στη Σουηδία κατά 100.000. Στην Ευρώπη μόνο, ζουν πάνω από 10 εκατ. άνθρωποι με καταθέσεις μεταξύ 1 και 50 εκατ. δολαρίων, άλλοι 24.800 που υπερβαίνουν το όριο των 50 εκατομμυρίων δολαρίων, και 305 δισεκατομμυριούχοι. Το χειρότερο;

Η έκθεση διαπιστώνει ότι η τάση είναι να αυξάνονται τα κέρδη των ήδη πλουσίων, με ρυθμό γύρω στο 5% ετησίως, με αποτέλεσμα το 2018 στην Ευρώπη των 740 εκατ. ψυχών τα 15 να είναι εκατομμυριούχοι, εις βάρος των υπόλοιπων 725 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Την «αυτοκτόνησαν»

Μια Πολωνέζα, η Γιόλα Μπρέσκα, βρέθηκε νεκρή με τα χέρια δεμένα πισώπλατα, κάπου στα περίχωρα της Βαρσοβίας. Οι Αρχές αποφάνθηκαν ότι επρόκειτο για αυτοκτονία! Εκείνοι που τη γνώριζαν λένε άλλα. Στην Πολωνία, ξετυλίγεται ένα νέο δράμα για τους φτωχούς: οι εξώσεις από τα σπίτια τους, τα οποία ανήκαν στο Δημόσιο, αλλά αγοράζονται φθηνά από επενδυτικές/οικοδομικές εταιρείες, που τα κατεδαφίζουν για να χτιστούν νέα συγκροτήματα.

Η υπόθεση παραπέμπει στις εθνοκαθάρσεις, αλλά εδώ υπό την ταξική έννοια, καθώς στα συγκεκριμένα σπίτια διαβιούν οι φτωχότερες κοινωνικές τάξεις. Η Γιόλα αρνήθηκε την έξωση, μένοντας μόνη σε ένα πολυώροφο κτήριο. Ως εμπόδιο φαινόταν ανυπέρβλητο για τους αγοραστές. Μέχρι που αυτοκτόνησε δεμένη πισώπλατα...

Τσόμσκι για αυτόχθονες

Σε διαρκή εξέγερση κάλεσε τους αυτόχθονες λαούς ανά τον πλανήτη ο γνωστός Αμερικανός διανοητής και γλωσσολόγος, Νόαμ Τσόμσκι, μιλώντας σε εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ. Ο 85χρονος Τσόμσκι, «ο συχνότερα αναφερόμενος διανοητής σε όλο τον κόσμο», ανέλυσε τη σημερινή κατάσταση της αμερικανικής ηγεμονίας, εκτιμώντας ότι αυτή βρίσκεται σε παρακμή, με τον πλανήτη σταδιακά να «απο-αμερικανοποιείται», και κατήγγειλε την άγρια εκμετάλλευση των φυσικών πόρων από ποικίλες πολυεθνικές παντού.

Για το λόγο αυτό, υπογράμμισε την τεράστια σημασία που έχουν για το μέλλον του πλανήτη οι αγώνες των αυτόχθονων πληθυσμών εναντίον των πολυεθνικών που εισβάλλουν στα εδάφη τους. «Είστε στην πρωτοπορία των αγώνων», τους είπε.

_____________________

Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2013